5 декабря, 2019 
AdminGWP Xeтæгкaты Къoстaйы уaцмыстæ дисы æфтaуынц æмæ æнусты дæргъы axсджиaг уыдзысты ирoн литeрaтурæ æмæ пoэзи уaрзджытæн, xуымæтæг фæллoйгæнæг aдæм æмæ рæзгæ фæлтæрæн сæ aивдзинaд æмæ тыxы фæрцы.
Уæдæ цæй диссaг у æнæмæлгæ пoэмæ «Фaтимæ»! Йæ трaгикoн мидис, йæ диссaджы фæлгoнцтæй, йæ национ хæдхуыз, ныхмæвæрд сурæттæй цал æмæ цал зæрдæйы банкъуысын кодта! Фæлтæртæн дæнцæгæн ныууагъта æцæг уарзты сыгъдæгдзинад, рæстæджы мылазон тыхты æвирхъаудзинад, уды рæсугъддзинад æмæ æгъдау, зондахаст æмæ æфсарм, лæгдзинад æмæ ныфс.
Уацмысмæ гæсгæ 1959 азы гуырдзиаг кинематографисттæ систой лентæ «Фатимæ», æмбал кæмæн нæй, ахæм киноуацмыс дзы рауад. Дзыллæты зæрдæтæм сæхимæ арф айстой хохаг чызджы трагикон фæлгонц; йæ уды фарн, адæймаджы агайынц тыхджын æнкъарæнтæ, ахуыр æй кæнынц табуйаг æмæ бæрзонд уарзты мидисыл, хæрзуддзинадыл, бæрнон, æнæхин уæвыныл.
Киноныв «Фатимæ» зæрдæйæн æнтæфы уазал доны иу хъуырттау у. Уымæ кæсгæйæ, адæймаг йæ хъуыдыты арф аныгъуылы, удæн-цой нал фæзоны, йæ хъайтартимæ тыхсы, фæлæ йæм цыдæр рухсы цъыртт æрбакæлы, рыст æмæ зындзинад асыгъдæг кæнынц риу, уарзондзинад бæрзондæй, уæлахизæй ракæсы æмæ лæг зæрдæбынæй арф сулæфы…
Аивадон киноныв «Фатимæ»-йæн цард чи радта, уыцы режиссертимæ, артисттæ æмæ оператортимæ йæ 40 азы юбилейы фæдыл РЦИ-Аланийы Культурæйы министрад 1996 азы 26 октябры Металлургты галуаны сарæзта фембæлд. Бирæ адæм æм æрбацыд. Журналисттæм уæдмæ диктофонтæ фæзынд. Мæ сиахс Гæбуты Чермен мæнæн дæр Уæрæсейæ уыцы ифтонггарз æрласта. Фатимæйы фæлгонц саразæг Тамарæ Коковайæ интервью райстон. Уыцы æрдхæрæны хъæлæс ныффыссын мын бантыст.
Дзæнæтыбадинаг, уæды культурæйы министр Уататы Бибо, ирон театрæй цалдæр артисты, уыдонимæ Тæбæхсæуты Балойы чызг Зæирæ æнхъæлмæ кастысты, зал кæд байдзаг уыдзæн, уæдмæ. Газет уæды «Молодой Коммунист»-ы журналисткæимæ сæм нæхи æввахс байстам. Бибо мæ куы ауыдта, уæд дзуры:
— Бызыккаты чызг! Æввахсдæр æрбалæуу… Афтæмæй ницы ныффысдзынæ.
Æз фæныфсджындæр дæн æмæ сæ къордмæ хæстæгдæр бахызтæн. Тамарæмæ фембæлды размæ цалдæр фарсты радтон: «Чи йæ æрхуыдта? Цал азы йыл цыд? Куыд æгъдауæй йын бантыст ахæм трагикон, хæдхуыз фæлгонц саразын? Цавæр зындзинæдтимæ сæмбæлд? Кæцон у? Куыд ацыд йæ дарддæры фæндаг, æмæ ныртæккæ кæм цæры?» Бæстон æмæ бæлвырд дзуаппытæ дзы райстон. Ныртæккæ дæр мæм уыцы лентæ ис хæдзары æвæрд.
Æппæтæй зындæр мын уыд, цалдæр азы размæ автомобилон бæллæхы кæй бахауд æмæ йæ цæсгом пластикон операцигонд кæй æрцыд, уыцы хабар. Уыдæттæ мын дзырдта хуымæтæг кæсгон, ныр ацæргæ сылгоймаг Тамарæ Кокова. Фæндыдис мæ йæ цуры фылдæр алæууын. Афтæ мæм каст, цыма Къостайæн тугхæстæг бавæййы æмæ ныр дæр Ирыстонмæ йæ минæвар у. Уалынмæ йæ сценæмæ стыр къухæмдзæгъдимæ рахуыдтой.
Уататы Бибо йын уыцы фембæлды йæ хъуырыл æркодта зæрин бос æмæ йын балæвар кодта йæхи æнгæс рæсугъд дидинджыты баст. Залы бирæ адæм сыстадысты æмæ æмдзæгъд кодтой адæмуарзон артисткæйæн. Тамарæ Акашейы чызг Кокова радзырдта йæ царды, йе сфæлдыстадон фæндаг куыд райрæзт, Фатимæйы роль куыд ахъазыд, уый тыххæй. Фарстытæ сарæх сты. Актрисæ сын бæстон дзуаппытæ лæвæрдта. Уый загъта: «Налцыккаг дæн, фæлæ ныртæккæ цæрын Мæскуыйы.»
Сценæйæ ма раныхас кодтой уазджытæ Гулия Чохонелидзе (Ибрагим), кинонывы режиссер æмæ автор Сикъо Долидзейы чызг Кетеван Долидзе. Уыдон радзырдтой, киноныв куыд, кæм æмæ цы рæстæджы систой, цы фадæттæ уыд сæ куыстæн, уыцы æмæ ма ноджы æндæр хабæрттæ. Залы адæм сæм ахæм сабыр æмæ лæмбынæгæй хъуыстой, æмæ диссаг, бындз куы атахтаид, уæд ын адæймаг йæ базырты уынæр дæр фехъуыстаид!
Тамарæ «Фатимæ»-йы фæлгонцыл кусгæйæ цалдæр мæйы фæцух кодта, æмæ йæ институты ахуырмæ нал бауагътой. Уæдмæ Мæскуыйы кинотеатр «Ударник»-ы æвдыст æрцыд киноныв «Фатимæ». Хуынд æрцыдысты А. В. Луначарскийы номыл ГИТИС-ы ахуыргæнджытæ дæр. Дыккаг бон институты йæ хорзы кой айхъуыст. Куыд стыр курдиаты хицау, афтæ Тамарæйы студенты номхыгъды ногæй бафыстой. Фатимæйы ролы тыххæй та йын саккаг кодтой Æппæтцæдисон фестивалы приз.
Гъе, ахæм тых ис Къостайы сфæлдыстадæн. Уый адæмы ныфс уадзы, цардыл та фарн æфтауы. Уымæн нæхæдæг стæм æвдисæн. Хетæгкаты Къостайы уацмыстæ Кавказы хæхтау сты фидар, сæ сыгъзæрин æрттивгæ бæрзæндтæй, уæлахизæй рæвдауынц адæмы зæрдæтæ, лæууынц дунеон литературæйы хуыздæр уацмысты æмрæнхъ. Суадоны сыгъдæг сатæгæй саходæгау ирон адæм æмæ ма иннæ адæмыхæттытæ дæр сæ сæ дойны уадзынц.
Къостайы ныстуантæ, йæ фæдзæхстытæ баззадысты махæн зонд æмæ цардæгъдауæн. Æххæст сæ куы кæнæм, уæд нæ фæндаг мигъы цæуæгау нæ уыдзæн, фæлæ хуры тынтыл хурмæ тырнæгау.
БЫЗЫККАТЫ Земфирæ
http://new.xurzarin.ru/baerzond-aivady-xomys/
Опубликовано в рубрике